2020 is voor veel mensen een jaar waarin alles tot stilstand is gekomen, maar voor doven en slechthorenden is 2020 juist het jaar van vooruitgang. Bij de corona-persconferenties van de overheid is standaard een gebarentolk aanwezig, gebarentolk Irma Sluis is inmiddels uitgegroeid tot bekende Nederlander en vorige week nam de Tweede Kamer een wetsvoorstel aan om de Nederlandse Gebarentaal (NGT) als officiële taal te erkennen. In De Mediaweek spraken Oscar van Oorschot en Maud Kuijpers hierover met Sam Onclin, die zelf doof is. Het gesprek werd live vertaald door middel van een videoverbinding tussen Sam en gebarentolk Renske Maes.

Het interview is hierboven te beluisteren, maar om ook doven en slechthorenden te kunnen informeren is hieronder een uitgebreide samenvatting van het interview terug te lezen.

Hoe belangrijk is het dat de persconferenties en andere televisieprogramma’s met gebarentolk zijn?

Dat is heel belangrijk omdat we juist in crisistijd, zoals nu, alle informatie over bijvoorbeeld besmettingen, wat we moeten doen, de maatregelen die we moeten opvolgen dan beter snappen. Als we die informatie niet zouden meekrijgen hebben we geen idee wat we moeten doen. Dan lopen dove mensen ook meer risico om besmet te raken.

Is ondertiteling niet voldoende?

Nee, ondertiteling is echt niet voldoende. Dat is alsof jullie in een andere taal mee moeten lezen met het programma, dat is echt niet fijn. Gebarentaal is voor ons de enige volwaardige taal. Gebarentaal is onze moedertaal, dus dat is voor ons de fijnste manier om informatie te krijgen.

Loopt Nederland achter met de integratie van gebarentaal?

Ja. Ik vind dat het veel beter zou kunnen. Daarom vind ik het ook belangrijk dat het als losse taal erkend zou worden. Het is een taal op zichzelf, met een eigen cultuur, eigen doelgroep. Het is een groep die toch nog vaak wordt vergeten. Als je naar tv kijkt zie je wel de tolk, maar je vergeet de groep erachter.

Je ziet steeds vaker gebarentolken op tv bij het nieuws, bij evenementen, dingen voor kinderen, maar waar zou je nog meer graag een gebarentolk willen zien?

Dan zou je kunnen denken aan Prinsjesdag, Koningsdag, festivals, theatervoorstellingen, of kleine dingen in het dagelijks leven. Als er op het station bijvoorbeeld een spoorwijziging is, wordt dat vaak alleen omgeroepen in een audiobericht en dat is voor dove mensen natuurlijk niet te volgen. Zulke kleine dingen kunnen voor problemen zorgen. Dan zou een visueel bericht of een tolk heel handig zijn.

Door de populariteit van Irma Sluis hebben heel veel mensen zich hebben aangemeld voor de opleiding gebarentolk. Merk jij al iets van het Irma-effect?

Persoonlijk nog niet, maar ik hoop heel erg dat de mensen die zich opgeven dat ze zich ook bewust zijn waarom ze het gaan doen. Doe je het voor dove mensen of omdat je gewoon gebarentaal wilt leren. Je doet het uiteindelijk wel voor de dovengemeenschap. Je ziet vaak wel op tv een tolk en dan denk je ‘‘oh leuk’’, maar het is echt een taal.

Bestaan er ook dialecten in gebarentaal, zoals Amsterdams of Brabants?

Ja, dat bestaat. In Nederland heb je verschillende dialecten, waaraan je kunt horen waar iemand vandaan komt door bepaalde woorden die iemand zegt. Dat is in gebarentaal net zo.

Hoe zie je dat dan precies?

Ja, dat is lastig uit te leggen via de radio. Eigenlijk zou je het echt moeten zien wat er dan anders is.

Hoe beleef jij als dove de coronatijd?

Ik ben erg blij met de gebarentolken tijdens de persconferenties. Maar het is wel lastiger voor ons door de mondkapjes, we kunnen geen mimiek meer zien of liplezen. We zijn ook heel fysieke mensen. Als je ons wilt roepen, dan tik je ons vaak aan. Dat gaat nu niet meer, want je moet anderhalve meter afstand houden. Het is dus echt belangrijk dat NGT als officiële taal van Nederland wordt erkend, zodat het zichtbaarder wordt.

Vrouw foto gemaakt door freepik – nl.freepik.com