Black power, Brainpower, Menpower maar wat in heresnaam is Ba power?
Dat komt uit Mali en resoneert fel en opzwepend uit een klein, ogenschijnlijk lullig snaarinstrumentje: de ngoni. Niet echt iets om indruk mee te maken op de dames als je dit instrument bespeelt, zou je zeggen. Veel groupies, zoals die bijvoorbeeld een Jimi Hendrix toevielen na een vlammend concert met diens electrische gitaar, zal het niet opleveren. Maar schijn bedriegt weer eens. Het lijkt een onbeduidend instrumentje dat echter in de juiste handen een groots geluid voort kan brengen. Helder, knisperend, hard, opzwepend. Zoals hij klinkt in de handen van Bassekou Kouyaté en zijn groep Ngoni Ba (bas ngoni).
De ngoni is een al eeuwen bestaande West- Afrikaanse luit waarvan de grootte kan verschillen evenals het aantal snaren, gemaakt van dunne vislijnen. De ngoni komt in heel West Afrika voor maar is voornamelijk in Mali verweven met de nationale culturele identiteit, zoals die al eeuwen wordt uit- en voorgedragen door de griots, de West-Afrikaanse minstrelen. In de laatste decennia van de vorige eeuw kon het openbare leven in Mali tijdelijk totaal tot stilstand komen als de griot Banzumana Sissoko op de radio te horen viel. Hij speelde virtuoos ngoni maar ook wat hij te zingen had deed mensen even alles vergeten.
Bassekou Kouyaté begon met spelen zoals zovele Malinese musici, in het Buffet Restaurant van het station in Bamako, in een grote band. Bassekou speelde de ngoni zittend, zoals toen gebruikelijk. Hij had echter andere aspiraties, voor zichzelf en zijn ngoni. Hij wilde laten horen wat een geweldig instrument de ngoni eigenlijk was. Dus hing hij op een goede dag zijn kleine instrument om als een electrische gitaar en speelde hem staande, op de voorgrond tredend. Malinese muziekpuristen spraken er schande van maar de jongeren dansten het vuur uit hun slippers. Bassekou maakte de 'ngoni ba' nog lager in toon, breidde het aantal snaren uit zodat het instrument harmonisch flexibeler was. Zo gaf hij de ngoni de grandeur en de status van een electrische gitaar en de hoofdrol zoals die voorheen slechts weggelegd was voor de kora. Elke jongere in West Africa wilde toen, geïnspireerd door Bassekou, wel ngoni leren spelen en een band vormen, zo sloeg zijn stijl aan. De ngoni was opeens supercool.
Bassekou's cd "I speak Fula" (2010) was gemaakt in de geest van de traditionele griots, die van oudsher altijd bruggenbouwers waren tussen de diverse stammen. Deze boodschap van tolerantie droeg Bassekou Kouyaté ook uit. Hij spreekt Fula maar hij behoort zelf tot een andere stam, de Bamana. De muzikale sfeer was acoustisch intiem maar veel moderner dan de muziek van de griots.
"Ba power" Bassekou's vierde album dat dit jaar uitkwam, is een enorme stap richting westerse rock 'n' roll, intens, electrisch, opzwepend zoals de Sahara muziek van Bombino is, echter niet Tamasheq-ish maar Afrikaans.
Het eerste uur van Kunst & Cultuur op Vrijdag trapt af met "Siran fen", fel, levendig, urban maar tegelijkertijd onmiskenbaar Malinees. Een ngoni door een vervormer gehaald, met wah wah-effecten en een drijvende, rusteloze percussie eronder. Dans het vuur uit je slippers, mensen! Perfecte muziek voor een warme tropische avond in Bamako of in Amsterdam.
Bassekou Kouyaté is met al zijn cd's aanwezig in de OBA-collectie op de eerste verdieping van de Centrale Bibliotheek aan het Oosterdokseiland. Kom de prachtvolle muziek lenen van alle Sissoko's, Diabaté's, Kouyaté's & Keita's uit de muzikale toverdoos die Mali heet.
Lees meer verhalen over muziek in Metha's Muziek
