Ik begin meteen met een confessie. Ik had nog nooit van Orchestra Baobab gehoord. Het is dat een vriend een paar weken geleden naar mij toe kwam en zei dat ik erbij moest zijn. Aangezien zijn muzikale ‘kenne en kunne’ ben ik zaterdag 6 mei op blind vertrouwen in de Melkweg beland. Laat ik voor jou (mits jij net als ik ook een leek bent op het gebied van Afrikaanse muziek) bij het begin beginnen. Wie is of zijn Orchestra Baobab?
Om een mij onbekende reden werd Cubaanse muziek begin jaren 70 mateloos populair in West-Afrika. Veel Afrikaanse bands specialiseerde zich. Zo ook Orchestra Baobab, in Dakar – Senegal. Een tijdje speelde de band in een lokale nachtclub wiens naam zij hadden overgenomen. Simpel als verhalen kunnen zijn werd dit een succes en toerde de band de resterende jaren zeventig over de hele wereld. Zou dit de reden zijn dat de muziek, net als bij Bueno Vista Social Club, ‘wereldmuziek’ wordt genoemd? Lokaal georiënteerde muziek, maar dan voor de hele wereld. (Wat het genre inhoudt probeer ik al enige tijd duidelijk te krijgen). In de jaren 80 houdt de band op te bestaan. Het duurt tot 2002 echter de band weer samen op een podium staat. Sindsdien toert de band af en toe en speelt het muziek uit het repertoire dat als magertjes mag worden beschouwd met slechts drie studioalbums in hun 45-jarig bestaan (oké zonder break-up, min 20). Zaterdag 6 mei stond de band in de Melkweg. In een uitverkocht Melkweg ging ik opzoek naar de Afrikaanse soul. Lang hoefde ik niet te zoeken, want Orchestra Baobab goot hem als hete olie over het publiek heen in een uitverkochte zaal.
Wat maakt de muziek zo speciaal? In mijn optiek hebben westerse popmuziek en Amerikaanse soul & blues, waar ik vaak naar luister, een duidelijke basis: de drum. Orchestra Baobab gaf mij het gevoel dat in Afrika van een duidelijke basis geen sprake is. De basis werd gevormd door twee percussionisten met trommels, koebellen, je noemt het. Door te slaan op alles wat los en vast zit, in plaats van een voor ons traditioneel drumstel, ontstaat er een soort ultra genuanceerde drum-sound waar je alleen maar in mee kan dwalen. Naarmate je dieper de Afrikaanse sound in wordt gezogen wordt de basis lichter en rijker. Het went en je glijd erin mee.
Muziek die Orchestra Baobab maakt, is muziek uit hun Afrikaanse tenen. Zo puur, zo soulvol. In contrast met Amerikaanse soul muziek is de Afrikaanse ook zo vol met vreugd. Een soul die heel anders is opgebouwd en andere dingen heeft meegemaakt dan de westerse soul waarnaar ik veel luister en van hou. Het is niet als in Amerika gebaseerd op pijn, onderdrukking en het verlangen om vrij te zijn, maar een sound die veel positiever is van aard. Het is alsof ze niet muziek maken met het verlangen naar vrijheid, maar muziek maken vanuit hun vrijheid. De Afrikaanse soul. Of, African Soul. (Dit soort dingen klinken altijd beter in het engels). Is dit duidelijk hoe Afrikaanse muziek anders is?
Opvallend en verfrissend was ook de ontspanning waarmee de mannen op het podium stonden. Zij speelden alsof er niks vastlag, alsof elke noot er eentje was ‘die er ook wel bij kon’. Het zorgde voor lol tussen de mannen op het podium en het publiek. Zo probeerde de saxofonist de hele avond de vrouwen op de voorste rij te imponeren. Iets minder energiek, maar daarom niet per voorbaat minder levenslustig, was de oude bassist van het stel met zijn dikke buik. De hele avond stond hij stil voor zijn versterker. Speelde alles mee. Na het optreden werd die van het podium gehaald, omdat die of te dement was om door te hebben dat het afgelopen was of alla Stevie Wonder zulke slechte ogen had dat hij niet meer zelf van het podium af kon komen. Het paste allemaal. Het was alsof je een kijkje nam in de Afrikaanse keuken waarin een heerlijk gerecht werd bereid.
Verder moet de gitarist met een effect op zijn gitaar waardoor het een ‘diep in de zee’-gevoel van de Ariël-Disney films niet onderdrukt kon worden, nog even genoemd.
Als je overdonderd wilt worden door de Afrikaanse sound en graag iets moois wilt meekrijgen van Afrika, dit geval West-Afrika, Dakar, Senegal, stap in de Cubaans-Afrikaanse zeepbel en vibe met ze mee. Ga Orchestra Baobab zien.
