Gasten:
Marc Hameleers, onderzoeker Stadsarchief Amsterdam
Vladimir Stissi, hoogleraar klassieke archeologie en kunstgeschiedenis UvA
Het Amsterdam van het einde van de 19e en de eerste helft van de 20e bezien vanuit twee verschillende perspectieven.
De uitzending kunt u hier terugluisteren
Kaarten, stadskaarten in dit geval zijn een weergave van de werkelijkheid. Een schematische weergave. Een deel van de werkelijkheid zoals we die constateren, of zoals we die zouden willen zien. Kaarten zijn het terrein van landmeters, van ontdekkinsreizigers, van militaire strategen en van een ambitieuze ambtenaren zoals Niftrik (zie afb.) maar ook van trotse handelaren, patriciërs die er hun gedroomde stad op projecteren opdat ingenieurs deze kunnen bouwen.
De grachten van Amsterdam bestaan vierhonderd jaar. De trots van de patriciër figureert inmiddels op de Unesco Werelderfgoedlijst.
Plan tot uitbreiding van Amterdam. Ontwerp Van Niftrik (1866)
Een stad reflecteert zijn tijd.
De grachtengordel is op weg een openluchtmuseum te worden. Van de ring daarbuiten, gebouwd in de 19e eeuw, is veel gesloopt. Amsterdam maakte in de 19e eeuw een onstuimige groei door. De bevolking van Amsterdam groeide van 190.000 inwoners omstreeks 1850 naar meer dan 500.000 inwoners in 1900. De huren waren hoog en veel van de huizen waren slecht gebouwd en ongezond voor de bewoners. In reactie op de woningnood werd de stad uitgebreid met veel goedkope woningen. nieuwe wijken als de Kinkerbuurt en De Pijp werden zonder noemenswaardige planning gebouwd. Deze nieuwe huizen waren van een bedenkelijke kwaliteit. Het was niet ongebruikelijk dat de huizen nog tijdens de bouw of kort daarna instorten.
Het probleem speelde niet alleen in Amsterdam. Om verdere misstanden tegen te gaan werd in 1902 de Woningwet van kracht. Hierdoor kreeg de overheid meer controle over de stadsplanning. Nieuw was ook dat architecten werden gevraagd zich actief te bemoeien met volkshuisvesting.
De Woningwet leidt in Amsterdam tot de meest grondige stadsplanning sinds de 17e eeuw. Met als doel voldoende goede woningen en een gezonde woonomgeving voor de bewoners. Er werden hier en daar paleizen gebouwd. Dit keer niet voor de patriciërs maar voor de arbeiders van de stad.
Vladimir Stissi schreef:
Amsterdam, het mekka van de volkshuisvesting. Sociale woningbouw. 1909-1942 (Uitgeverij 010).
Marc Hameleers is auteur van:
Kaarten van Amsterdam deel 1. 1538-1865
Kaarten van Amsterdam deel 2. 1866-2012 (Uitgeverij Thoth).
Redactie en presentatie Robert van Altena
Techniek Mick Marsman
______________________________
Contact en informatie:
- Springvossen op Facebook
- Springvossen in oktober
- Springvossen archief
- springvossen@gmail.com
S P R I N G V O S S E N wordt iedere dinsdag van 16.00-17.00u live uitgezonden vanuit de studio op de 4e verdieping van de OBA | Openbare Bibliotheek van Amsterdam.
