“Geef mein maor Amsterdáham”. OK dan, Amsterdam FM geeft u vandaag veel Amsterdam in Kunst & Cultuur op Vrijdag. Als gespreksonderwerp en in muziek.
Het Amsterdam omstreeks 1900 wordt getoond in foto’s van Eilers, Olie, Breitner en anderen in het Stadsarchief; deze expositie wordt bij en door Fabiola Veerman besproken.
Amsterdam klinkt ook in de muziek van dit uur. Amsterdam, onze eigen ouwe losbandige verloederde sloerie van een stad, die “GELD” hoog in het vaandel heeft staan. Voor centjes doet ze alles. Geeft onderkomens liever aan veelbetalende toeristen of projectontwikkelaars dan aan eigen inwoners. Verkoopt lichaam, ziel en zaligheid zonder al te veel gewetensbezwaar. Alles voor money, money, money. Hordes mannen wonen haar uit op zoek naar thrills & pills, kicks & sticks, mushrooms & darkrooms. Dat laat allemaal zijn sporen na maar dwars door alle vuil, bier, kauwgomplakken en kotsplassen van gasten die geen maat houden zie je toch nog steeds hoe mooi ze is, die lichtekooi. Waarom ze zo populair is.
Als de zon ondergaat en een paarlemoeren rozelichte lucht zich weerspiegelt in het water van de Oude Zijds
Voorburgwal, ach, dat is toch zo mooi. En kijk hoe prachtig de Oude Kerk daar ligt tussen alle debris van de lage lusten, als baken dat herinnert dat er méér is, een hoger doel, een edeler streven. Verheffing door religie vroeger, verheffing door kunst nu.
Als je zwerft door de grachtjes pleintjes en straatjes van de Wallen voelt het altijd als een oude, vertrouwde, warme zij het ook wat gore, vettige deken om je heen. Het voelt, hoe bedriegt de schijn, zo warm en welkom. De vele eettentjes, de kroegen. Hier kijkt men niet zo nauw, hier knijpt men oogjes toe, hier wordt niet zo gauw geoordeeld of veroordeeld. Hier doe je maar wat je niet laten kunt en de rest telt met grijpgrage vingers de centjes waarmee je de illusie van warmte en gezelligheid kocht. En vooral niet vergeten het heerlijk eten bij de vele Chinese, Thaise, Vietnamese en Indonesische eettentjes op de Zeedijk en in de Warmoesstraat. Vele centjes telde ik hier uit!
Over die veel te verleidelijke sloerie, ‘draaiend met haar heupen en wat sluit haar truitje nauw, die geen nee wil horen wat weer zal resulteren in een koffer vol berouw’ zingt De Dijk. We kennen het zo goed toch, de ochtend erna van ‘nooit meer!’.
Ramses Shaffy zingt over het breekbare moment waarin de Amsterdamse nacht overgaat in ochtendgloren. Hij zwerft door de stad der levenloze dingen, een Mokum dat slaapt. Dat is een heel particulier, subliem gevoel, ook al heel herkenbaar. Dat gevoel kan echter zo omslaan in diepe melancholie en eenzaamheid.
Helaas meent hij die prachtige fragiele sfeer, die hij oproept, dat moment van diep zelfinzicht, aan stukken te moeten scheuren met die typische Shaffygalm: ‘ohoo ohee’. Een laatste opflakkering van drank zullen we maar zeggen.
De Amsterdam Klezmer Band bezingt het joodse Mokum gezien door de ogen van een Chassid, die echt niet ‘mesjikkene’ is maar wellicht wel wat ‘sjikker’. Je ziet hem zwieren met zijn peies dansend onder zijn ietwat scheefgezakte sjtreimel op de Oost Europees klinkende klezmermuziek. Of is het meer wankelen door een toch wat teveel aan drank?
Een zijdelings Amsterdam nu, gezien door ogen van buitenlanders, een Welshman en een Amerikaanse. Amsterdam als sfeerbepaler, als setting, niet als onderwerp.
John Cale, vroeger lid van de Velvet Underground en erna ook schepper van prachtige songs, bezingt zijn lief die net teruggekeerd is uit Amsterdam. Die stad heeft haar kennelijk goed gedaan, de sporen van eenzaamheid verdwenen uit haar gezicht. Ze zegt dat daar tenminste mannen wonen die weten hoe ze een vrouw moeten behandelen. Ze heeft nu voor dingen gekozen die hij haar kennelijk niet kon geven. Ai. Au.
Ook heel mooi is ‘Amsterdam’ van Janis Ian, hier gezongen door Joan Baez. Een bitterzoete vakantieliefde, beleefd in Amsterdam. Duidelijk ook een man die wist hoe hij een vrouw moest behandelen. Mooi van sfeer, mooi van taal, mooi gezongen.
Het Amsterdam van de mooie momenten.
Lees meer over Amsterdam en Amsterdamse muziek in Metha’s Muziek
