In het kader van de door radio Amsterdam FM georganiseerde Vluchtweek heb ik voor af en toe tussendoor muziek uitgezocht, gemaakt in of afkomstig uit de gebieden waar hele volken op drift raken door afgrijselijke oorlogssituaties. Vanuit de hel naar de hemel, dat Europa in hun ogen lijkt te zijn. Alles is uiteraard beter dan de hel. Zelfs het ongastvrije en egoïstische Europa. Stel je een omgekeerde situatie voor: wij allemaal naar het Midden Oosten. We zouden ons geen illusies hoeven te maken over hoe welkom wij daar zouden zijn, 'haram' zijnde- in hun ogen. Overal is het namelijk "Eigen volk eerst" dat is wat de geschiedenis leert. Dat is hoe de mens is. Maar het donderde niet want wij zouden er heilig van overtuigd zijn naar veiligheid, rust en respect toe te vluchten. Ervan overtuigd zijn dat men zou helpen, medemenselijkheid zou betonen.
Kun je geboren worden in de hel? Oh ja. De overgrote meerderheid van de mensen die nu op drift zijn werd eerder geboren in het voorgeborchte van de hel. Bevonden zich er in elk geval de afgelopen jaren midden in.
Emmanuel Jal, muzikant afkomstig uit zuid Sudan had de pech in de hel geboren te worden. Op een continent in een land, waar zoals hij zelf zegt "oude mannen" de dienst uitmaken. Waar het hen om te doen is, is Macht met een hoofdletter M. Macht over alles en iedereen. Moslim, christen, Arabier of Afrikaan, het is hen om het even. Iedereen misbruiken ze om absolute macht af te dwingen en ongebreideld te kunnen beschikken over en te verdienen aan olie, diamanten, mineralen kortom: de bodemrijkdom van Afrika. Daartoe verdelen en heersen ze. Daartoe manipuleren ze naar hartelust en zetten Arabier op tegen Afrikaan en moslim tegen christen. Zij gaan daarbij over onafzienbare hoeveelheden lijken. Zij schromen zelfs niet om kinderen uit de door hun haatzaaien platgebrande en leeggeroofde dorpen te roven en te knechten tot kind-soldaat om ze vervolgens, tot aan de oogballen gedrogeerd, te laten moorden.
En die oude mannen zitten niet alleen in Afrika. Die zitten op Wall Street, in de regeringen van het Westen. Waar men baat heeft bij onruststoken, verdelen en heersen. Want het zijn hún auto's die moeten blijven rijden. Het is hún economie die moet bulken.
Lees vooral Dave Eggers :"What is the what?", een boek dat de geschiedenis van een kindsoldaat in Sudan en alles eromheen vertelt. Hartverscheurend.
Dit overkwam ook allemaal Emmanuel Jal.Toen hij 10 was werd hij geroofd uit zijn dorp, geterroriseerd, gehersenspoeld en bewapend met een machinegewee;, honderden doden moeten zien en bijna vervallen tot kannibalisme omdat de kindsoldaten omkwamen van de honger. Tien jaar hè? Wat is dat nou nog helemaal? Groep 5?! Stel je toch voor. Of liever, tracht het je maar niet voor te stellen want dan slaap je niet meer.
Emmanuel had het geluk opgemerkt te worden door een welzijnswerkster en hij werd gered uit een kamp, opgetild en weggevlogen van de bloeddorst, de armoe, de terreur, de waanzin. Hij vond de muziek als heilzame therapie, uitlaatklep en instrument om de wereld kond te doen van wat hem en talloze andere jongetjes van zijn leeftijd overkwam- en nog overkomt.
Hij houdt nu TED conferences, zamelt geld in voor scholen in Sudan en vond een supplement uit dat uitgehongerde mensen de nodige bouwstenen geeft om weer humaan te kunnen functioneren. Zoals hij zegt: mensen moeten geschoold worden zodat ze problemen niet meer met een geweer te lijf gaan maar met hun verstandelijke vermogens. Zodat ze doorzien hoe men ze tracht te manipuleren en tegen elkaar op tracht te zetten om eigen gewin.
Maar het belangrijkste is: een volle buik. gezondheid. Op honger en armoe draait niemand goed.
Luister naar Emmanuel Jal, de man die uit de krabbenmand omhoog kon komen. Om heerlijke muziek én het verschil te kunnen maken.
Of naar Assala Nasri, Syrië's populairste zangeres en fel tegenstander in woord, daad en muziek van het Assad regime. Nu is de situatie zo complex geworden -zij steunde het verzet tegen Assad- dat zij het ook niet meer weet en zegt: "To hell with politics".
Of luister naar de prachtige maqams op de oud van Munir Bashir en zijn zoon Jamil uit Irak. Helemaal niets met politiek te maken maar pure schoonheid als troost voor een verscheurd land.
De Vluchtweek, tot en met vrijdag 18 september op Amsterdam FM. Luister naar alle verhalen en de prachtige muziek uit Irak, Syrië, Ethiopië, Eritrea, Sudan, de brandhaarden van de wereld.
En lees meer over muziek in Metha's Muziek
