Aanstaande zondag is er een nieuwe aflevering van De Diva’s van Droste waarin Luuck Droste twee uur lang tijd neemt om het fenomeen Zarah Leander, wier 40e sterfdag volgende week plaatsvindt, uitgebreid onder de loep te nemen. Aan bod komen haar roemruchte leven en twee dozijn liederen uit haar rijke, meertalige oeuvre.
Zweedse ster
Voor het eerst in de serie wordt een diva uit Zweden belicht. Zarah Leander is aan het begin van de jaren 1930 al een groot zangeres en filmster in Scandinavië, voordat zij een fenomenaal contract aangeboden krijgt van de UFA in Duitsland, dat ze gezien haar internationale ambities simpelweg niet kan weigeren: de UFA is op dat moment de grootste filmmaatschappij van Europa. Ze zou er uiteindelijk tussen 1937 en 1943 een tiental films maken.
Nazidiva of opportuniste?
Wanneer Goebbels, cultuurminister van Adolf Hitler, ook de hoogste baas wordt van de UFA, raakt de filmmaatschappij definitief onlosmakelijk verbonden met de politiek. En hoewel ze met haar vlammend rode haar, grote gestalte en diepe stem alles behalve het Arisch ideaal vertegenwoordigt, wordt Zarah Leander de grootste ster van nazi-Duitsland. Een groot actrice is ze daarbij nooit: ze blijft in al haar rollen vooral zichzelf. De liederen die ze in haar films zingt, slaan massaal aan en de bioscopen zitten in heel Duitsland stampvol bij de vertoningen van haar films, die over de hele wereld geëxporteerd worden en Zarah Leander tot een wereldster van de jaren 30 en 40 maken. Leander en Goebbels werken daarbij nauw samen. Haar grootste filmsucces, Die Große Liebe uit 1942 (met 26 miljoen bezoekers nog steeds recordhouder van de best bezochte Duitse bioscoopfilm aller tijden), kan als een regelrechte propagandafilm voor het Derde Rijk worden beschouwd. Zarah Leander zou later zelf beweren enkel liefdesfilms te hebben gemaakt en wees politiek engagement resoluut van de hand: “Ik ben een politieke idiote” is een beroemd citaat.
Spionagegeruchten
In 1943 keert Zarah Leander de UFA en Duitsland plotseling de rug toe en keert terug naar het neutrale Zweden, waar ze veilig is voor oorloggeweld. Van hun voormalige filmster wilde Zweden, vanwege haar Duitse uitstapje van zes jaar, tegen die tijd echter niets meer weten. Daarnaast duiken jarenlang meerdere geruchten op dat Zarah Leander, naast filmster, ook spion voor dan wel de Duitsers, dan wel de Russen zou zijn geweest. Tot in de 21e eeuw zouden af en toe nog documenten vrijkomen, waar een dergelijke betrokkenheid uit zou blijken. Hard bewijs kwam er nooit.
“Eine Frau mit Vergangenheit”
Eind jaren 40 komt Zarah Leander succesvol terug met optredens van Zuid-Amerika tot Zweden. Tot eind jaren 70 zou ze echter vooral in Duitsland een vaste waarde blijven. Daarbij buit Zarah haar oude repertoire volledig uit: totdat ze letterlijk omvalt, blijft ze haar oude successen als “Ich weiss, es wird einmal ein Wunder geschehen”, “Kann denn Liebe Sünde sein?” en “Wunderbar” vertolken, met haar zo kenmerkende stem, die naarmate de tijd verstreek alleen maar nog dieper en lager werd. Haar nummer “Ich bin eine Frau mit Vergangenheit” vat haar turbulente carrière bondig samen: ze had een en ander op haar kerfstok, maar van spijt is nooit sprake geweest. Zarah Leander stierf 40 jaar geleden: op 23 juni 1981.
Nalatenschap en travestie
Kunstschilder en Zarah-kenner Bastiaan Mol vertelt in het tweede uur van de uitzending hoe er met de nalatenschap van Zarah Leander werd omgegaan na haar dood. Ook vertelt hij over de veelvuldige Zarah-parodieën binnen de homogemeenschap in Duitsland. Daarnaast laat hij enkele favoriete nummers horen.
De 7e aflevering van De Diva’s van Droste werd zondag 20 juni om 16-18 en 22-24 uur uitgezonden en is hieronder terug te luisteren
