Vreest niet, we bespreken vandaag niet de Afrikaanse vogelstand noch een ornithologisch handboek maar wel de  “nachtegaal uit Dakar”. Zo werd hij in de jaren 70 genoemd, de man die in 1959 ter wereld kwam in de hoofdstad van Senegal: Youssou N’Dour, zanger, componist, bandleider, slagwerker, politicus, acteur, warm pleitbezorger voor het Afrikaanse continent in al zijn verscheidenheid en culturele schoonheid. En nachtegaal dus.
Hij opent met zijn muziek het tweede uur vol  Kunst & Cultuur op Vrijdag, wederom gepresenteerd door Beitske de Jong.

N’Dour is ook de hoofdact van het Afrika Festival te Hertme en sluit in die hoedanigheid met zijn band Super Étoile de Dakar dit mooie festival af. Hij zal met zijn muziek zon brengen waar het waarschijnlijk druilt van de regen, daar in Twente tussen Almelo en Enschede. Zijn dampende show zal de mensen op het festival doen vergeten dat ze op zompig, drassig grasland staan, poncho om, natte voeten, druipende haarslierten voor de ogen. Getuigen van onze zoveelste verregende zomer. Dat totaal vergetend zullen ze dansen als wildemannen, als waren ze opeens geteleporteerd naar een openluchtconcert in een zwoele Senegalese tropennacht.

N’Dours stem is hard, hoog, tremolo-loos, trefzeker. In het hele hoge bereik lijkt zijn stem opeens een geheel eigen weg te zoeken. Dan klinkt hij opeens lichtelijk hysterisch, schel, of hij even de controle over zijn stem kwijt is. Dat lijkt maar zo. Hij vloeit gewoon vocaal mee, om de muziek heen, laat zich opzwepen door de uitwisselingen tussen talking drum en sabars, die de al gedreven muziek van explosief percussievuurwerk voorzien. Stijgt er bovenuit als een leeuwerik, hoger en hoger stijgend en jubelend om het achteloze van zijn eigen virtuositeit. Als een zwaluw, roekeloos scherend, scherpe bochten makend, virtuoos door de lucht klievend met die wonderbaarlijke stem van hem. Voor zover de ornithologische vergelijkingen.

Hier werd hij, na allang de status van superster bereikt te hebben op het Afrikaanse continent, pas bekend toen Peter Gabriel hem bij het westerse poppubliek introduceerde. Iedereen kent het duet dat hij toen zong met Neneh Cherry, “7 seconds”.
Dat is niet de N’Dour die ik wil laten horen, hoe aardig ook zijn geheel eigen Engelse tongval klinkt. Dat is de voor westerse oren bijgeschaafde en kortgeknipte versie van N’Dour. Ik laat me graag meevoeren op de opwindende mbalax, de muziek van zijn voorouders hartig en heet opgekruid door een pittige leidende, snoeihard ratelende talking drum en 3 á 4 sabartrommelaars, grote trommels waar wilde ritmes uit geranseld worden. Een snuif popmuziek erbij, een fantastische gitarist en nog zo wat zeer goede musici et voilá, een van de opzwependste muzieksoorten van het Afrikaanse continent was geboren. Mbalax werd deze muziek genoemd, door N’Dour ”uitgevonden”.

Voor hij de politiek in ging -en daar op niet geheel eerlijke wijze weer uitgemanoeuvreerd werd- en nog full time zanger was, gaf hij vanaf de jaren 80 bijna elk jaar in Bercy, Parijs een groot concert voor het grote in Frankrijk wonende contingent Senegalezen. Dáár hielden hij en zijn musici zich absoluut niet in, ze walsten nietsontziend enkele uren de hele boel plat met een grote wervelende en donderende show waarbij de hele zaal in no time volledig en uitzinnig aan het dansen was. Op Youtube staan vele van deze concerten, geheel of gedeeltelijk.

Zó heb ik mijn N’Dour graag.

Hij klust nu nog gedeeltelijk bij in de politiek, voor zover hem dat mogelijk is maar de muziek riep toch harder. Daarom is hij weer op pad en dat pad voert hem dit weekend dus naar zo’n onwaarschijnlijke plek als Hertme- waarvan ik tot mijn schande bekennen moet dat ik er nog nooit van gehoord had.

In Hertme dus speelt zich dit weekend het festival af dat bol staat van de goeie Afrikaanse bands. De Marokkaans Franse Oum, die om 15.42 uur te horen is in het eerste uur Kunst & Cultuur op Vrijdag, treedt daar ook op met haar Sahariaanse jazzvariant.

Meer verhalen over Afrikaanse muziek in Metha’s Muziek